Κρίση πανικού: Πώς μπορούμε να τη διαχειριστούμε και τι μήνυμα έχει να μας μεταφέρει;
Οι κρίσεις πανικού, επίσης γνωστές ως κρίσεις άγχους ή διαταραχή πανικού, είναι ένας τύπος αγχώδους διαταραχής που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Πρόκειται για ξαφνικά επεισόδια έντονου φόβου και άγχους συνήθως συνοδεύονται από μια σειρά σωματικών συμπτωμάτων, όπως εφίδρωση, γρήγορο καρδιακό παλμό και δυσκολία στην αναπνοή.
Η πρώτη κρίση πανικού στη ζωή ενός ανθρώπου συνιστά μια τόσο πρωτόγνωρη αλλά και τρομακτική εμπερία. Το πιο οδυνηρό συναίσθημα είναι ο φόβος του αγνώστου που επέρχεται, το άγχος για το εάν θα ξαναζήσει το άτομο κάτι παρόμοιο. Η κρίση πανικού μοιάζει να έρχεται από το πουθενά και συνοδεύεται από ένα ευρύ φάσμα έντονων ψυχοσωματικών συμπτωμάτων. Το άτομο πιστεύει ότι η καρδιά του μπορεί να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή. Η κρίση μοιάζει σαν να ανασύρει τον φόβο θανάτου.
Έτσι, ο φόβος παίρνει τα ηνία και πλέον οι σκέψεις προσανατολίζονται στο εάν/πότε και πώς θα είναι η επόμενη φορά που το άτομο θα προσβληθεί από μια κρίση.
Μπορεί να μην υπάρξει αφορμή ή κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα που να πυροδοτήσει την κρίση πανικού. Αυτή η αβεβαιότητα καθιστά το άτομο ακόμη πιο ευάλωτο. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις κατά τις οποίες οι κρίσεις πανικού κάνουν την εμφάνισή τους υπό συγκεκριμένες συνθήκες.
Πιθανές αιτίες πίσω από τις κρίσεις πανικού μπορεί να αφορούν:
- Ένα τραυματικό γεγονός, παρελθοντικό ή πρόσφατο (ατύχημα, φυσική καταστροφή, ασθένεια, απώλεια, παιδικό τραύμα), με το άτομο να μην έχει φέρει στην επιφάνεια τα συναισθήματα για να τα διαχειριστεί, αλλά να τα έχει απωθήσει
- Εργασιακό στρες
- Προβλήματα στην οικογένεια και τις σχέσεις
- Κοινωνικό άγχος
- Χρόνιες καταστάσεις ή χρόνιος πόνος
- Φοβίες
- Αλκοόλ ή ναρκωτικές ουσίες (ιδίως το χασίς/κάνναβη)
- Υπερβολική κατανάλωση καφείνης
Τι να περιμένω μετά την πρώτη κρίση πανικού;
Για πρώτη φορά, λοιπόν, βιώνετε μια κρίση πανικού. Είναι φυσιολογικό να νιώθετε μπερδεμένοι, αναστατωμένοι και με τον φόβο να σας κυριεύει διότι δεν καταλαβαίνετε τι ακριβώς σας συμβαίνει. Νιώθετε να χάνεστε στο κενό, και μέσα στην αβεβαιότητα του «δεν ξέρω τι μου συμβαίνει», πυροδοτείται το άγχος.
Οι παλμοί της καρδιάς αυξάνονται, νιώθετε ένα τρέμουλο, μια τάση για έμετο, δύσπνοια, ζαλάδα κλπ. Μπορεί να αισθάνεστε ότι βγαίνετε έξω από το σώμα σας, ότι χάνετε το μυαλό σας σαν να σας κυριεύει η τρέλα ή πιστεύετε ότι παθαίνετε καρδιακή προσβολή… Όλο αυτό καταλήγει μια ζοφερή ψυχοσωματική εμπειρία που πολλοί καταφεύγουν στα επείγοντα περιστατικά ψάχνοντας την απάντηση.
Ο έντονος φόβος που δημιουργείται για την πιθανότητα μιας δεύτερης κρίσης πανικού είναι το επόμενο στάδιο μετά την πρώτη φορά. Το άτομο έχει χάσει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του, νιώθει ότι δεν έχει τον έλεγχο και φοβάται. Ο φόβος να μην ξαναπάθει αυτό που έζησε δημιουργεί ένα μοτίβο φόβου και άγχους, ίσως συμπεριφορές υπερβολικού ελέγχου ή αποφυγής καταστάσεων και ακόμη μπορεί να δημιουργήσει εξάρτηση από τους ανθρώπους επιδιώκοντας να μην μείνει μόνος σε περίπτωση που του συμβεί μια κρίση.
Πολλές φορές το άτομο κοπιάζει να πείσει τον εαυτό του με καθησυχαστικές σκέψεις καταλήγοντας σε μια ψυχική κόπωση, απώλεια νοητικής/σωματικής ενέργειας και νηφάλια σκέψη. Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα έναν φαύλο κύκλο που τροφοδοτούμε συνεχώς το φόβο ενισχύοντας έτσι την επικείμενη εμπειρία της κρίσης πανικού.
Σε αυτό το στάδιο είναι πολύ σημαντικό που αρχίζουμε και συνειδητοποιούμε ότι αυτό το πρόβλημα δεν μπορούμε να το παλέψουμε μόνοι μας, όπως και σε άλλα προβλήματα που προκύπτουν στη ζωή. Αδυνατούμε να ελέγξουμε τις συνισταμένες του φόβου γύρω από τις σκέψεις μιας αιφνίδιας κρίσης που δεν γνωρίζουμε σε ποιο μέρος ή σε ποια περίσταση θα μας βρει.
Είναι καλό, λοιπόν, να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό. Παράλληλα, χρειάζεται να ενημερωθούμε περισσότερο για το τι ακριβώς είναι οι κρίσεις πανικού και να έχουμε στη «φαρέτρα» μας κάποια «βέλη» για την περίπτωση επανεμφάνισης.
Τι μπορούμε να κανουμε κατά τη διάρκεια της κρίσης πανικού
Αναγνώριση της κατάστασης: Αναγνωρίζουμε τα γνωστά συμπτώματα επιβεβαιώνοντας στον εαυτό μας ότι σύντομα θα περάσουν. Η εμπειρία αυτή σε λίγα λεπτά τελειώνει και θα είμαστε πάλι καλά. Εάν το μυαλό μας δεν πάει στη κρίση πανικού κάνουμε το ίδιο πράγμα προσπαθώντας να συγκεντρωθούμε στη χαλάρωση. Παραμένουμε ψύχραιμοι.
Αναπνέουμε αργά και βαθιά: Επικεντρωνόμαστε στην αναπνοή έως ότου υποχωρήσουν τα συμπτώματα. Βαθιά εισπνοή και εκπνοή.
Τεχνικές χαλάρωσης: Ένα άτομο μπορεί να μάθει συγκεκριμένες τεχνικές αναπνοής που αφορούν τόσο τις κρίσεις πανικού όσο και τις κρίσεις άγχους μειώνοντας τα συμπτώματα και αποσπώντας τον εαυτό από την ένταση του πόνου.
Ενσυνειδητότητα (Mindfulness): Η ενσυνειδητότητα είναι εξαιρετικά ωφέλιμη σε τέτοιες περιπτώσεις βοηθώντας το άτομο να εστιάσει στο παρόν και είναι κατάλληλο για όσους διακατέχονται από ανησυχίες και άγχος για το μέλλον.
Ευκαιρία επανασύνδεσης με τον εαυτό
Η κρίση πανικού δεν είναι επικίνδυνη, το άτομο στο τέλος την αντέχει όσο και αν υποφέρει. Όμως όπως και κάθε άλλο ιατρικό ή ψυχολογικό πρόβλημα όταν εμφανίζεται έχει κάτι να μας πει, έτσι και η κρίση πανικού δηλώνει μια πρόσκληση του εαυτού για ψυχική ανασύνταξη και επανασύνδεση με τις πνευματικές μας λειτουργίες.